Αν έχετε ολοκληρώσει ή απλώς γράφετε ένα βιβλίο και σας ενδιαφέρει η
διαδικασία της έκδοσης, ίσως σας ενδιαφέρουν και τα εξής:
Γιατί είναι απαραίτητος ο επιμελητής; Τι διαφορά έχει η επιμέλεια από τη
διόρθωση; Συνήθως ο εκδοτικός οίκος που θα αναλάβει την έκδοση του έργου
σας θα αναλάβει και την επιμέλεια και τη διόρθωσή του, δηλαδή θα κάνει
κάποιες προτάσεις για τη δομή του έργου (π.χ. αλλαγή στη σειρά των
κεφαλαίων) και την τυπογραφική διόρθωση.
Σε κάποιους εκδοτικούς το πρόσωπο είναι το ίδιο, σε κάποιους άλλους υπάρχει
μόνο ο υπεύθυνος λογοτεχνίας (ή παιδικού ανάλογα με το είδος) και ο
διορθωτής. Στο εξωτερικό ο ρόλος του επιμελητή είναι πολύ διαδεδομένος και
ιδιαίτερα σημαντικός ενώ στην Ελλάδα πολλές φορές παραλείπεται και γίνεται
μόνο τυπογραφική διόρθωση.
Σε περίπτωση που επιλέξετε να εκδώσετε μόνη/ος το βιβλίο σας, είναι σίγουρα
απαραίτητο να βρείτε έναν καλό διορθωτή/τρια και αν έχετε τη δυνατότητα και
επιμελητή/τρια εκτός αν είστε τυχεροί και βρείτε ένα άτομο που αναλαμβάνει
και τα δύο. Τώρα, αν είναι καλύτερο να εκδώσετε το βιβλίο σας σε παραδοσιακό
εκδότη ή να επιλέξετε την αυτοέκδοση, αυτό θα το κρίνετε εσείς. Εγώ εδώ θα
σας παρουσιάσω τα οφέλη της επιμέλειας.
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία μου, τα κυριότερα λάθη στα οποία υποπίπτει ένας
πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας είναι κυρίως δυο. Πρώτο και πολύ
σημαντικό: τα ορθογραφικά λάθη! Είναι αδύνατον να διαβάσει κανείς και να
ευχαριστηθεί χειρόγραφο όταν κάθε τρεις και λίγο υπάρχουν εξόφθαλμα λάθη
και κακή σύνταξη. Επηρεάζουν πολύ αρνητικά την απόφαση σχετικά με την
έκδοση. Δεύτερο, αν και σχετικό, η προχειρότητα. Είναι σημαντικό να έχεις
ολοκληρώσει το βιβλίο σου αλλά δεν είναι ωραίο να υπάρχουν ασυνέχειες,
διπλά ονόματα, λάθος τοπωνύμια και γενικά πράγματα που δείχνουν ότι δεν
έγινε η απαραίτητη έρευνα πριν την παρουσίαση του έργου.
Τα λάθη λοιπόν που μπορεί να διορθώσει ένας συγγραφέας μόνος του, ώστε το
χειρόγραφό του να καταλήξει όσο το δυνατόν πιο άρτιο στα χέρια ενός
επιμελητή είναι κυρίως τα ορθογραφικά, η σύνταξη, η μορφοποίηση του
κειμένου. Είναι πολύ όμορφο να λαμβάνει κανείς περιποιημένα κείμενα που
διευκολύνουν την ανάγνωση. Επίσης μια καλή έρευνα των πηγών και των
πραγματολογικών στοιχείων αν υπάρχουν δεν θα έβλαπτε.
Και μιας και ανέφερα το θέμα της έρευνας, να διευκρινίσω ότι ο επιμελητής
αναλαμβάνει να ελέγξει ιστορικές ασυνέχειες (π.χ. αν κάποιος γράφει ότι ο Α’
Παγκόσμιος Πόλεμος έγινε το 1940 πρέπει να το εντοπίσει) αλλά δεν είναι
υποχρεωμένος να ξέρει την παραμικρή λεπτομέρεια για την τέχνη της
υποδηματοποιίας για παράδειγμα. Ο συγγραφέας κάνει την πιο σημαντική
έρευνα και ο επιμελητής θα το ξαναδεί. Αν όμως υπάρχουν πολλοί όροι, π.χ.
ιατρικοί, μουσικοί, επιστημονικοί ίσως θελήσει και ο εκδότης να το δώσει σε
έναν ειδικό για να είναι σίγουρος.
Εδώ τίθεται και ένα επίσης κρίσιμο ερώτημα: Ένα πολύ κακογραμμένο κείμενο,
τι πιθανότητες έχει να «σωθεί» από έναν επιμελητή;
Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ένας επιμελητής που δουλεύει σε εκδοτικό
οίκο δεν θα αφιερώσει χρόνο να κάνει τη δουλειά που έπρεπε να έχει κάνει ο
συγγραφέας, γιατί δεν έχει αυτή την πολυτέλεια, αν και κάποιοι μικροί και
άσημοι εκδοτικοί οίκοι το κάνουν, αλλά το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι του
συγγραφέα, αλλά του διορθωτή, ασχέτως αν ο συγγραφέας δοξάζεται τελικά.
Σε μια αυτοέκδοση και σε συνεργασία με ελεύθερο επαγγελματία επιμελητή,
ίσως ο επιμελητής μπει στη διαδικασία αυτή και έχει διάθεση και χρόνο, να
βελτιώσει πάρα πολύ ένα κακό κείμενο. Θα το αλλάξει πάρα πολύ φυσικά για να
γίνει αυτό και θα αμειφθεί αναλόγως, αλλά και πάλι δεν θα είναι το αποτέλεσμα
του συγγραφέα. Ο ρόλος του επιμελητή είναι να προτείνει τρόπους, να δίνει
ιδέες τις οποίες σε συνεργασία με τον συγγραφέα συζητά και ο συγγραφέας
είναι εκείνος που έχει τον τελικό λόγο. Γι' αυτό και πολλοί συγγραφείς κυρίως
μεγάλων εκδοτικών οίκων έχουν τον προσωπικό τους επιμελητή, γιατί η
συνεργασία τους έχει δοκιμαστεί και οι απόψεις τους ταιριάζουν.
Αν και πολλοί συγγραφείς τρέμουν στην ιδέα ότι ο επιμελητής θα επέμβει σε
θέματα πλοκής, επιμένοντας να αλλάξει τμήματα στην υπόθεση της ιστορίας
στην Ελλάδα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ο επιμελητής μπορεί να κάνει κάποιες
προτάσεις στην πλοκή, τα κεφάλαια κ.λ.π. αλλά δε θα παρέμβει χωρίς τη
σύμφωνη γνώμη του συγγραφέα και πάλι μόνο εάν χωρίς αυτές τις αλλαγές το
βιβλίο δεν μπορεί να εκδοθεί ή υπάρχει πρότερη σχετική συμφωνία, αν δηλαδή
ο συγγραφέας τον προσλάβει ως ελεύθερο επαγγελματία για να του κάνει αυτή
τη δουλειά, όπως προανέφερα.
Η δουλειά λοιπόν ενός επιμελητή-διορθωτή (δεν τις διαχωρίζω τις έννοιες) είναι
πολύ σημαντική για να εκδοθεί ένα βιβλίο και πετύχει τον σκοπό του: να
διαβαστεί και γιατί όχι να γίνει και best seller.
Συμβουλεύω λοιπόν τους συγγραφείς να εμπιστεύονται τους επιμελητές τους
και να αναζητούν πάντα τους καλύτερους.
Τσιάτσου Ανδριάνα
Επιμελήτρια εκδόσεων
antsia@freemail.gr
0 Σχόλια